Spoorincidenten analyseren op basis van historische data, vergelijken van de spoorligging door de jaren heen en het aansturen van de spoorbeveiliging. Dit is slechts een kleine greep uit de applicaties die IT-dienstverlener CGI ontwikkelt voor de spoorsector. SpoorPro nam onlangs een kijkje achter de schermen bij het Expert Center Verkeer en Vervoer van CGI in Rotterdam.

CGI Group is opgericht in 1976 en heeft ongeveer 71.000 werknemers in kantoren en servicecentra in Amerika, Europa, Azië en Oceanië. Het bedrijf richt zich onder meer op de sectoren, energie, financiële dienstverlening, transport, post, logistiek, overheid en zorg. Bij het bedrijf werken wereldwijd ruim 650 spoorexperts die zich bezighouden met passagiersinformatie en -planning, real time-treinlocaties, smart ticketing maar ook met asset management en intelligente infrastructuur.

Rondleiding

De rondleiding bij de vestiging in Rotterdam richt zich op de activiteiten van CGI op het gebied van spoorinfrastructuur en begint bij het project Astris, dat in 2014 in opdracht van ProRail is gestart. Astris richt zich op een leveranciersonafhankelijke aansturing van de spoorbeveiliging. “Astris maakt het voor ProRail mogelijk om uniform met meerdere seinen en wissels van meerdere producenten te werken”, licht Bart Dubelaar toe. “Voorheen waren het meerdere applicaties die allemaal onafhankelijk van elkaar onderhouden moesten worden. Dat is nu verleden tijd.”

“Astris is een veiligheidskritisch systeem, wat betekent dat het systeem het altijd ‘goed’ moet doen; Wanneer Astris niet correct functioneert, kunnen er mensenlevens in het geding zijn. Daarnaast is Astris ook een missiekritisch systeem: als het systeem niet operationeel is, kunnen de treinen niet rijden, omdat de seinen en wissels niet aangestuurd kunnen worden.”

Dit stelt ook zeer strenge eisen aan de manier waarop het systeem wordt ontwikkeld (SIL-1 normering). Het systeem draait inmiddels op elf van de dertien verkeersleidingposten en wordt nog steeds doorontwikkeld. Het belangrijkste aspect van het systeem is de betrouwbaarheid. We testen het systeem door elke nacht geautomatiseerd vijfduizend testen uit te voeren. ‘s Ochtends bekijken we de resultaten en maken we, waar nodig, aanpassingen.”

Treinbewegingen

Een ander project waar CGI zich in opdracht van ProRail mee bezighoudt is een viewer met de naam Toon, waarmee opgeslagen treinbewegingen kunnen worden bekeken. Coryan Loendersloot: “Toon wordt onder andere door ProRail gebruikt om de situatie rondom een incident af te spelen en zo te analyseren wat er zich heeft voorgedaan. Daaruit zou bijvoorbeeld kunnen worden opgemaakt dat een trein een rood sein heeft genegeerd.”

“De gegevens die te zien zijn in Toon zijn afkomstig uit het Trein Observatie en Tracking Systeem (Trots, dat overigens ook door CGI wordt onderhouden en doorontwikkeld). Dus gearchiveerde data.”

(Tekst loopt door onder foto)Met Toon kunnen opgeslagen treinbewegingen worden bekeken.

Spoorgeometrie

CGI bouwt en onderhoudt ook de applicatie Sigma voor ProRail, waarmee de spoorbeheerder beschikt over tot aan op de centimeter nauwkeurige cijfers over de exacte ligging van het spoor in Nederland, in zowel het heden, verleden als in de toekomst. Sigma maakt het mogelijk om nieuwe ontwerpen te toetsen aan de voorschriften voor het spoor.

Daarnaast is het ook mogelijk om veranderingen tijdig op te sporen, vertelt Karl van Winden. “We registreren met Sigma de exacte spoorligging, de hoogte en de verkanting. Met de gegevens over de spoorligging kunnen we detecteren wanneer er schift optreedt. Dat is een verschuiving van het spoor. Met Sigma kunnen we ook langsdoorsnedes maken waarmee we kunnen zien of het spoor verzakt is. En we brengen alle S-bogen in Nederland in kaart.”

(Tekst loopt door onder foto)
CGI brengt met Sigma onder meer spoorbogen in kaart.

Veiligheid, slijtage en comfort

“De redenen dat we dit doen is enerzijds de veiligheid, om slijtage te voorkomen en het comfort voor de reiziger. Er is in het verleden wel eens een trein ontspoord door een sterk afwijkende S-boog. Daarbij zijn goederenwagons gekanteld en is een bovenleidingsportaal omgevallen. Dit willen we in de toekomst voorkomen door tijdens het ontwerpproces dergelijke S-bogen al te detecteren en af te keuren.”

De werknemers van CGI werken in kleine SCRUM-teams aan projecten en wisselen onderling weer veel kennis uit. Dit maakt het mogelijk om marktkennis en IT-expertise met elkaar te combineren in het Expert Center Verkeer en Vervoer van CGI.

Lees ook:

• ‘Digitalisering is de nummer één trend in transport en logistiek’
• LED-scherm voor reizigers Schiphol op 11 december in gebruik
• ProRail gaat spoorinnovaties testen in 3D-omgeving