Afvalverwerker Beelen werkt momenteel aan de demontage van 35 NS-locomotieven uit de 1700-serie. Gemiddeld worden er vier locs per week verwerkt tot schroot, waarbij alle materialen worden gescheiden. 97 procent herwinning is het doel. 

De meeste locomotieven van de 1700 serie hebben er inmiddels bijna dertig dienstjaren opzitten. Een klein aantal is nog in gebruik bij NS, maar het merendeel stond al jarenlang terzijde. Omdat er maar lastig kopers voor te vinden waren, gaan ze nu naar de sloop. “Omdat ze op 1.800 volt rijden, heb je er eigenlijk alleen in Nederland iets aan. De weinige exemplaren die wel verkocht zijn, blijven dus hier rondrijden. Ombouwen is te kostbaar en vanuit het buitenland is er geen belangstelling”, legt Ton Assendelft, Hoofd Wachtdienst Techniek bij NS uit.

Niet rijvaardig

Ondanks dat het project is aanbesteed en gegund aan Beelen, blijft NS het hele ontmantelingstraject op de voet volgen. Enerzijds vanwege de tussentijdse wettelijke handelingen die uitgevoerd moeten worden. Van het moment dat de locomotief officieel als ‘Niet rijvaardig’ wordt verklaard tot de formulieren die getekend moeten worden op het moment dat hij in drie delen richting de metaalverwerker gaat. “De werkzaamheden zijn aanbesteed en worden uitgevoerd door Beelen, maar totdat alle schadelijke stoffen er uit zijn, blijft een trein eigendom van de NS. Daarnaast staat onze naam er op en zijn ze vanwege de kleuren en logo’s duidelijk herkenbaar als een van onze producten. Mocht er onderweg iets gebeuren dan worden wij er door media en publiek mee geassocieerd en er op aangesproken. We willen dus precies weten wat er en wanneer mee gebeurt.”

Geplukt

Vanuit het hele land zijn de voor sloop bestemde locomotieven naar Amsterdam gehaald, daar staan ze in twee lange rijen opgesteld op het terrein van containerbedrijf TMA Logistics in het westelijk havengebied. In de verschillende NS werkplaatsen werden de olietanks al ontdaan van hun 600 liter inhoud. Ook de 2 ton aan remzand werd er al uitgezogen en gaan terug naar de oorspronkelijke leverancier voor hergebruik. De airco-installaties op het dak werden eerder ook al leeggemaakt. Verder zijn de onderdelen die nog gebruikt kunnen worden om ander materieel rijdbaar te houden al ‘geplukt’ voordat de locs aan hun laatste reis begonnen.

Trein op de weg

Omdat geen van deze locomotieven nog rijvaardig is, werden ze door Volkerrail naar Amsterdam gebracht. Op een regenachtige dag mogen we van dichtbij meekijken hoe de demontage in zijn werk gaat. Eerst worden met een snijbrander de verbindingen tussen de draaistellen en de bak doorgesneden. De bedrading mag gewoon blijven zitten. Vervolgens takelt een reachtruck de bak van de draaistellen, de kabels sneuvelen daarbij vanzelf. Bak en draaistellen worden vervolgens afzonderlijk met een vrachtwagen naar een nabijgelegen metaalverwerkingsbedrijf vervoerd. Bij dat transport is het opletten geblazen bij de vele stoplichtportalen en lantaarnpalen die over de weg staan. Een apart gezicht is het wel, een trein die zwalkend over de openbare weg rijdt door de buitenwijken en industrieterreinen van Amsterdam.

Eigen hoekje

Beelen heeft bij het metaalbedrijf een eigen hoekje ingericht waar een team van vijf man zich vol overgave op de zojuist gearriveerde locomotief stort. Dat de regen met bakken uit de lucht komt en het demontagewerk in de open lucht gebeurt, deert de mensen van Beelen niet. “Liever dit dan dat het warm en droog is, dan moet je sproeien om stof tegen te gaan. Dat hoeft nu niet”, zegt voorman Thorsten. Eerst gaat het aluminium dak er af en wordt de beplating er af geknipt. Vervolgens is het binnenwerk aan de beurt. Vooral de vele koperen onderdelen, zoals schakelaars, relais en bekabeling worden vanwege de waarde van het materiaal, zorgvuldig verwijderd. Ook de houten vloeren, het isolatiemateriaal, wandbekleding en ruiten gaan er uit. Langzamerhand blijft van de circa 40 ton zware bak alleen een stalen geraamte over. Nadat dit in hapklare brokken is geknipt, kan het op de grote berg met ander metaalschroot. Klaar voor recycling tot misschien wel een nieuwe locomotief of spoorstaaf.

Koper

De twee draaistellen van elk 22 ton worden apart verwerkt. Het merendeel is staal, zoals de wielen, de schokdempers en assen. Knippen, snijden en slijpen tot een handzaam, te verwerken formaat zou genoeg kunnen zijn, ware het niet dat de loodzware elektromotoren er nog uit moeten. Ook hier zit veel koper tussen de stalen delen en dat moet zorgvuldig worden gescheiden. Misschien wel de meeste uren gaan daarom zitten in de ontmanteling van de draaistellen. Wanneer iedere grondstof aan het einde van de week in de juiste bak of op de juiste berg ligt, zijn er weer vier locomotieven van de aardbodem verdwenen. Nog vijfentwintig te gaan ( tot nu toe werden er al zes ontmanteld), waarna er nog een aantal DDM dubbeldekkers van de eerste generatie volgen. Ook deze staan hun lot af te wachten op de containerterminal van TMA Logistics. Bekijk hier de volledige fotoreportage.

Lees ook:

• NS stuurt 35 locomotieven en 29 rijtuigen naar de sloop
• Oude treinen krijgen nieuwe toekomst