In Rotterdam is eind vorig jaar de laatste praktijktest voltooid van het nieuwe spoorbeveiligingssysteem van het Rotterdamse metronetwerk. Daarmee is de grootschalige vervangingsoperatie voor het metronetwerk met 41 locaties afgerond. In een driedelige serie blikt SpoorPro met drie betrokken partijen terug naar het project: TÜV SÜD, Alstom en het Rotterdamse OV-bedrijf RET.

In dit deel spreken we met Gerwin Smulders, senior manager projecten bij TÜV SÜD Nederland. TÜV SÜD is sinds 2010 als Independent Safety Assessor (ISA) bij de vervanging betrokken. “Als een spoorbeveiligingssysteem wordt vervangen, dan beoordelen wij als ISA of het gewijzigde systeem veilig is. Dat doen we onder meer met de beoordeling van een door de opdrachtgever geleverde safety case”, legt Smulders uit. Op het moment dat de veiligheid is aangetoond, gedocumenteerd en beoordeeld kan een nieuwe systeem in gebruik worden genomen.

De certificeringsinstelling heeft de uitgevoerde beoordelingen, audits en testen per locatie gedocumenteerd in een veiligheidsbeoordelingsrapport en eind vorig jaar opgeleverd aan Alstom. “Het is een lijvig rapport en gaat richting de 300 pagina’s”, vertelt Smulders.

Start project

Het project startte al in 2008 en kent een lange geschiedenis. RET besloot destijds om het toenmalige metrobeveiligingssysteem te vervangen, omdat het aan het einde van zijn levensduur was. De hoofdaannemer voor dit project was General Electric (GE). In 2015 werden de spoorbeveiligingsactiviteiten door Alstom van GE overgenomen.

In 2008 werd General Electric Company (GE) een contract toegekend om het gehele beveiligingssysteem (interlocking) voor de Rotterdamse Metro te vernieuwen. Het project had de naam Vervanging Spoorbeveiliging Metro – RET (VSM-RET). Het project startte met een pilotproject op één locatie om ervaring op te doen voor een succesvolle vervanging van het overige deel van het netwerk. Tijdens deze pilot werd het nieuwe beveiligingssysteem naast het bestaande systeem geïnstalleerd. Daarbij werden functies verbeterd en processen geoptimaliseerd. Na de succesvolle implementatie van het nieuwe beveiligingssysteem is het oude systeem ontmanteld en verwijderd.

Smulders: “Als Independent Safety Assessor heeft Railcert (later is opgegaan in TÜV SÜD, red.) het gehele vervangingsproces van engineering, implementatie en veldtesten van GE begeleid en de door hen toegepaste processen op basis van de geldige CENELEC-standaarden beoordeeld.” CENELEC is het Europese systeem voor technische standaarden in de spoorbranche. CENELEC-standaarden beschrijven onder andere de wijze waarop aspecten als betrouwbaarheid, beschikbaarheid, onderhoudbaarheid en veiligheid gespecificeerd en aangetoond moeten worden.

Overname railactiviteiten

In 2015 werd Alstom de opdrachtnemer nadat de spoorbeveiligingsactiviteiten van de GE-organisatie waren overgenomen. Het project werd in de portfolio van projecten in ‘urban’ en ‘main lines’ geïntegreerd, maar was bijzonder omdat de gebruikte GE-processen gehandhaafd werden tot de voltooiing van het project in 2019.

“Tijdens de levensduur van het project werden bij meerdere gelegenheden nieuwe software (firmware en applicatiesoftware, red.) geïnstalleerd op reeds vervangen installaties om aan aanvullende eisen of verbeterde functionaliteit te voldoen”, legt Smulders uit. “Daarnaast werden in totaal op 41 locaties van het metronetwerk de interlocking-installaties bijgewerkt. Deze locaties liggen op de metrolijnen A, B, C en D en twee grote opstelplaatsen.”

Tekst loopt verder onder afbeelding.

Beoordeling

Op twee locaties is er een interface gemaakt naar een ander type beveiliging. Rotterdam Centraal heeft een interface met Randstadrail en Schiedam Centrum heeft een interface met de Hoekse Lijn. “Deze interfaces zijn eveneens door TÜV SÜD Nederland beoordeeld tegen Europese standaarden.”

Voor dit project is voor ieder van de 41 stations een Specific Application Safety Case (SASC) door GE/Alstom geleverd. Deze safety case is door TÜV SÜD beoordeeld. “De resultaten van deze beoordeling – dat de nieuwe beveiliging veilig in bedrijf gesteld kan worden – is vastgelegd in een ISA-verklaring voor ieder van de beoordeelde locaties.”

Behalve de beoordeling van de safety case van iedere locatie zijn ook de door GE/Alstom gebruikte verificatie- en validatieprocessen en het gehanteerde kwaliteitsmanagementsysteem van het project door uitvoering van een audit beoordeeld. De uit te voeren audits zijn in een auditprogramma gedefinieerd en een auditrapport gedocumenteerd. Tenslotte zijn veldtesten en inbedrijfstellingen bijgewoond om de veilige implementatie van het nieuwe metrobeveiligingssysteem te beoordelen.

Herbeoordeling

Gedurende de looptijd van ruim tien jaar van het project moesten de 41 locaties meerdere malen opnieuw worden beoordeeld. “Dit werd veroorzaakt doordat functies werden aangepast waardoor nieuwe software noodzakelijk werd. Deze wijzigingen leidden tot aanpassing van de eerder beoordeelde safety cases waardoor en een nieuwe beoordeling van de processen noodzakelijk was.”

“Dit is een uitzonderlijk project gezien de looptijd van ruim tien jaar, wat bij de start van de pilot in 2008 niet was voorzien. Daarnaast werd de leverancier van het beveiligingsysteem GE halverwege het project overgenomen door Alstom, waarbij de gebruikte processen en werkwijzen van GE uit gehandhaafd bleven. Wat ook meespeelde is dat het Europese toetskader op basis waarvan TÜV SÜD IS- beoordeling uitvoerde gedurende de looptijd veranderde.”

Daarnaast speelde volgens Smulders nog mee dat er een substantieel verschil was in de complexiteit van de beveiliging per locatie. “Een voorbeeld van een complex beveiligingssysteem is het systeem van de remise ‘s-Gravenweg”, zegt hij. “Door de veelheid aan beoordelingen en herbeoordelingen is heeft het veiligheidsbeoordelingsrapport van dit ISA project een uitzonderlijke omvang van meerdere honderden pagina’s gekregen.”

TÜV SÜD Nederland

TÜV SÜD Nederland is een internationale specialist op het gebied van certificering, beoordeling en inspectie gevestigd in Ede. TÜV SÜD Nederland is een dochteronderneming van TÜV SÜD Rail, een wereldwijd opererende inspectie- en certificeringsinstantie. De onderneming levert diensten aan de spoorsector als Notified Body (NoBo), Designated Body (DeBo) en Assessment Body (AsBo).