Het einde van het jaar in zicht, dus de komende dagen blikken we in een vierdelige serie terug op de ontwikkelingen en het nieuws dat jullie het meest bezighield in 2022. Het afgelopen jaar kwam een grote verscheidenheid aan onderwerpen aan bod, variërend van de grote spoorinfra-projecten, nieuw materieel en stakingen tot aan updates over nachttreinen. We nemen je nog een keer mee langs de best gelezen verhalen, ditmaal die van het vierde kwartaal.

“Ik wil vervoerders ruimte bieden om met initiatieven te komen om nieuwe internationale verbindingen te realiseren en bestaande verbindingen te verbeteren. Die ruimte wil ik geven door de internationale verbindingen – waar dat kan – in open toegang tot stand te laten komen. Daarmee sluit ik aan bij de beweging die in Europa is ingezet om meer verbindingen in open toegang aan te bieden.”

Met die woorden zette staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat de voortdurende discussie over concurrentie op het spoor in de schijnwerper. De NS-top ziet de plannen in ieder geval niet zitten.

Mogelijk moet de vervoerder ook rekening houden met concurrentie op het hoofdnet. Daar wordt vanuit Brussel op gestuurd en ook belangenorganisaties zoals AllRail en de de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN) hameren erop. De FMN werd eerder deze maand door de rechtbank in Den Haag echter in het ongelijk gesteld in de zaak tegen de Nederlandse staat.

“In deze procedure kan er niet met de vereiste grote mate van waarschijnlijk vanuit worden gegaan dat de voorgenomen concessie in strijd is met het EU-recht of andere relevante wet- en regelgeving”, aldus het oordeel van de rechtbank in Den Haag.

De rechter plaatst nog wel een kanttekening bij de kwestie en zegt dat het Hof van Justitie de Staat alsnog in het ongelijk kan stellen in een mogelijke bestuursrechtelijke procedure tegen het gunningsbesluit. Het Hof van Justitie zou daarmee nog kunnen oordelen dat de Staat “op onderdelen” niet overeenkomstig met het EU-recht heeft gehandeld. De voorzieningenrechter acht dat “zeker niet ondenkbaar”.

Tegenslagen

In de achterliggende periode was er bovendien weer nieuws over de ICNG en de eerste rit European Sleeper, twee onderwerpen die steevast de aandacht trekken. De ICNG zal op zijn vroegst pas in het tweede kwartaal van volgend jaar gaan rijden, schreef staatssecretaris Heijnen (IenW) eind november in een brief aan de Tweede Kamer. Software-updates en leveringsproblemen door corona en de oorlog in Oekraïne worden door de staatssecretaris genoemd als voornaamste redenen voor de vertraging.

European Sleeper krijgt eveneens met tegenwind te maken en zal met zijn eerste nachttreindienst vanuit Brussel tot aan Berlijn rijden in plaats van Praag. In zijn update zegt European Sleeper dat de werkzaamheden aan het spoor ten zuiden van Dresden ervoor hebben gezorgd dat er geen capaciteit is toegewezen. Er is op het traject slechts plaats voor één lange-afstandstrein per twee uur. Het bedrijf gaat daarom nu voor 2024 weer capaciteit aanvragen, zodat er in dat jaar wel naar Praag gereden kan worden. Positief nieuws was er met de aankondiging dat er op 25 mei 2023 begonnen wordt met de ritten naar Berlijn.

Dwarsliggers trekken de aandacht

In Duitsland wordt sowieso veel aan het spoor gewerkt, niet in de laatste plaats vanwege problemen met betonnen dwarsliggers. DB Netz moet namelijk op zoek naar dwarsliggers van dezelfde partij en dus samenstelling als de dwarsliggers die in Zuid-Duitsland gebruikt zijn. Op de spoorlijn in Garmisch-Partenkirchen waar in juni van dit jaar 5 mensen om het leven kwamen en meer dan 50 mensen gewond raakten bij een spoorwegongeluk, lagen dwarsliggers van inferieure kwaliteit, zo blijkt uit onderzoek.

Nederland heeft geen probleem met dwarsliggers van slechte kwaliteit en mocht zich ooit zo’n probleem voordoen, dan zal het ook niet leiden tot de hoofdbrekens en consequenties waar DBin Duitsland momenteel mee te kampen heeft. Dat stelde de directie van ProRail op antwoorden van vragen van SpoorPro.

“Wij hebben gelukkig, meer dan DB, alle ‘assets’ goed in beeld. We weten dus heel precies ‘waar wat ligt’, dus in een geval als waar DB nu mee te maken heeft zou het bij ons meer bureauwerk dan veldwerk zijn.”

Grote getallen

Ook op het dossier-ERTMS voerde teleurstelling op het einde van het jaar de boventoon. Naar verwachting zullen de kosten voor de uitrol van ERTMS “fors stijgen”, schreef staatssecretaris Heijnen onlangs in een brief aan de Tweede Kamer. Uit de eerste bevindingen van geactualiseerde kostenraming blijkt dat de verdere kostenstijging ten minste 900 miljoen euro betreft. Het budget van het Programma ERTMS is op dit moment nog beraamd op 2,5 miljard euro – conform het prijspeil over 2021 – tot en met 2030.

De staatssecretaris wijst er op dat de kostenstijging van 900 miljoen euro nog niets zegt over eventueel nog hoger (of in het meest rooskleurige geval lager) uitvallende kosten. In de brief aan de Kamer schrijft Heijnen dat het beeld nog niet volledig is en dat enkele onderdelen nog beoordeeld moeten worden. “Het bedrag is indicatief en dus nog in beweging”, aldus Heijnen.

Gelukkig vlogen de miljarden ons ook om de oren wat investeringen in de Nederlandse spoorinfrastructuur betreft. Vanuit de spoorsector werd dan ook positief gereageerd op de miljardeninvestering die het kabinet heeft toegekend om het spoornetwerk te verbeteren, verder uit te breiden en te vergroenen. Van de vrijgemaakte 7,5 miljard euro gaat de helft naar het openbaar vervoer, waarvan een groot deel naar het spoor.

Lees ook:

• Zorgen onder NS-personeel over kabinetsplannen: “Begin van het einde”
• Staatssecretaris en Kamermeerderheid keren zich tegen spoorconcurrentie
• Belangenorganisatie ALLRAIL waarschuwt Kamer: ‘NS concessie in strijd met marktregels’
• Rechter stelt vervoerders in ongelijk na kort geding over onderhandse NS-gunning
• Opstapelende problemen zorgen voor uitstel ICNG, rijdt pas volgend jaar
• In Nederland geen ‘Duitse toestanden’ mogelijk met dwarsliggers
• Verdere beperkingen spoor Duitsland door inferieure dwarsliggers
• Kabinet steekt miljarden in infrastructuur, veel geld naar spoorbouw
• Spoorsector in haar nopjes met toekenning van miljarden uit rijksbegroting