Dit jaar worden, verspreid over drie fases, in de Willemsspoortunnel de houten dwarsliggers vervangen door betonnen dwarsliggers. Maar op de kwetsbare plekken in de tunnel, waar verzakking kan ontstaan, worden kunststof dwarsliggers geplaatst. SpoorPro sprak met Lankhorst Engineered Products, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de kunststof dwarsliggers in de Rotterdamse tunnel.

In totaal worden er maar liefst 6.000 kunststof dwarsliggers van het Friese bedrijf vervoerd naar Rotterdam. Dat gebeurt vanuit Sneek, laat Bernard Huitema, Product Manager Rail bij Lankhorst weten. De werkzaamheden voor het leggen van de kunststof dwarsliggers zijn uitgesmeerd over drie periodes, waarin er wordt gewerkt aan de verbetering van het spoor in de Willemsspoortunnel, waarvan de dwarsliggers waren aangetast door urine,  afkomstig uit de toiletten van de treinen.

Maar waarom eigenlijk kunststof? Huitema legt uit: “De oude houten dwarsliggers zijn aan vervanging toe. Nieuwe houten dwarsliggers worden door ProRail zelden nog toegepast vanwege de korte levensduur en ProRails duurzame inzetbaarheid. Onze kunststof dwarsligger is veel lichter dan de betonnen variant, hierdoor wordt de grond onder de tunnel minder zwaar belast.”

“In de tunnel is ruimtebeperking voor zwaar materieel, een lichtere dwarsligger is dan veel gemakkelijker hanteerbaar ten opzichte van een zware betonnen dwarsligger. Ook hoogtebeperking in een tunnel is een motief om voor kunststof te gaan, onze kunststof dwarsligger heeft namelijk dezelfde maatvoering als de houten dwarsligger.”

Kunststof boren

Kunststof dwarsliggers zijn volgens Huitema het best op hun plek op wissels en spoorbruggen. “Een wissel met betonnen dwarsliggers is veel stijver waardoor er schade kan ontstaan aan diverse onderdelen”, licht hij toe. “Dan hebben we het over bevestigingsmiddelen, zoals spoorstaaf en wissel-mechanismen.” Daaraan toevoegende: “Als oude houten wisselliggers vervangen dienen te worden, dan kan beton vaak niet omdat de deuvels – voor de bevestiging van de spoorstaaf – dan niet op de juiste plek zitten. Je wilt dan op locatie, in het spoor, of bij een wisselbouwbedrijf, kunnen boren en dat kan met kunststof. In betonnen liggers kun je niet boren, daar worden de schroef-deuvels meegegoten.”

Voor stalen bruggen zijn betonnen dwarsliggers ongeschikt omdat ze volgens Huitema “te stijf zijn”. De oplossing is een dwarsligger met ‘gedempte eigenschappen’, en dat is precies wat Lankhorst levert. Kunststof dwarsliggers – met een gemiddelde lengte van 2,6 meter en ‘slechts’ 100 kilo zwaar – zijn vooral praktisch vanwege hoogtebeperking en gewichtsbesparing. Ze zijn te recyclen en hebben een lagere CO2-voetafdruk dan beton.

Een betonnen dwarsligger is hoger en tot drie keer zwaarder dan een kunststof dwarsligger. Het product van Lankhorst heeft met een hoogte van ongeveer 15 centimeter dezelfde hoogte als een gemiddelde houten dwarsligger. Huitema: “In tunnels is er vaak een hoogtebeperking, dit kan betekenen dat wanneer houten dwarsliggers vervangen dienen te worden, een betonnen dwarsligger niet mogelijk is vanwege de hoogte.”

Minder ballast

Volgens Huitema speelt deze bouwtechnische barricade ook in de Willemsspoortunnel. “Daar waar minder hoogtebeperking is, en beton qua hoogte wel toepasbaar is kun je best een betonnen dwarsligger plaatsen. Maar, daar waar hoogtebeperking is en beton qua hoogte niet toepasbaar is, gebruik je beter een kunststof dwarsligger.”

Nog een voordeel: voor kunststof dwarsliggers is er minder ballast nodig. Huitema: “Bij betonnen dwarsliggers is een dikker ballastbed nodig dan bij kunststof dwarsliggers. Bij een zwakke ondergrond, bijvoorbeeld veengrond en / of slechte drainage, kan men kiezen voor minder ballast in combinatie met een kunststof dwarsligger. Hiermee wordt de ondergrond minder zwaar belast.”

De kunststof dwarsliggers van Lankhorst worden inmiddels al wereldwijd toegepast. “Van Duitsland, België, Scandinavië en Spanje tot aan Maleisië en Australië”, licht Huitema toe. “In Nieuw-Zeeland en Tasmanië werken we respectievelijk samen met KiwiRail en TasRail en in Nederland met voestalpine Track Solution en in het geval van de Willemsspoortunnel ook met Swietelsky Rail.”

Nu liggen de dwarsliggers van Lankhorst dus ook in Rotterdam. “In november 2021 hebben we 1500 stuks naar Rotterdam ‘verscheept’ en in deze fase volgen er in totaal zo’n 3.000”, knikt Huitema. “In de laatste fase sluiten we het tunnelproject af met nog eens 1.500 kunststof dwarsliggers.”

Lees ook:

• ‘The Lady’ pakt dwarsliggers in Willemsspoortunnel aan
• Dwarsliggers Willemsspoortunnel vervangen: ‘plasprobleem’ straks verleden tijd
• Geen treinen door Willemsspoortunnel vanwege tests nieuwe tunnelinstallatie
• ProRail smeert werk aan bovenleiding Willemsspoortunnel uit over drie nachten
• Aanpak blusvoorzieningen Rotterdam nadert voltooiing, Pernis nog in onderhoud
• Minder spoor maar meer treinverkeer van en naar Heerhugowaard
• Swietelsky Rail: ‘Het veiligheidsbewustzijn op de bouwplaats is nooit af’