Sinds dinsdag 9 juli gelden er nieuwe tijdelijke snelheidsbeperkingen (TSB) op delen van de HSL-Zuid. Dat heeft ProRail gecommuniceerd op basis van een besluit van Infraspeed. Het is volgens de HSL-beheerder onverantwoord om met 120 kilometer per uur te blijven rijden over een vijftal viaducten tussen Hoofddorp en Leiden.

De schok over de resultaten van de metingen was blijkbaar groot genoeg om per direct nieuwe tijdelijke snelheidsbeperkingen (TSB’s) op te leggen aan de vervoerders die over de HSL-Zuid rijden. De toestand van een vijftal viaducten is dermate verslechterd dat ProRail zich genoodzaakt zag de TSB’s per direct in te stellen.

Eerste constatering in 2021

Naar nu blijkt zijn in de herfst van 2021 de eerste problemen met het viaduct in Rijpwetering geconstateerd. In december 2022 was de situatie zodanig verergerd dat Infraspeed de eerste TSB van 80 km/u daar instelde. In januari 2023 hoopte ProRail dat het allemaal nog wel mee zou vallen met het viaduct bij Rijpwetering. “We verwachten dat de treinen daar vanaf februari tot 160 kilometer per uur kunnen rijden, maar het zal zeker tot de zomer van 2024 duren vooraleer de internationale treinen weer op volle snelheid over het viaduct kunnen rijden”, stelde ProRail toen. Dus niet.

ProRail besloot ook de andere viaducten op het traject in de gaten te houden. “We hebben de tien kunstwerken continu gemonitord sinds in het najaar van 2021 de eerste problemen zijn geconstateerd”, zegt ProRail-woordvoerder Martijn de Graaf. “Nu we nieuwe data hebben ontvangen is de keuze gemaakt om de snelheid op vijf viaducten naar 80 km/u te verlagen. Het gaat om de geel gearceerde kunstwerken. De combinatie van recent uitgevoerde constructieve beoordelingen en geconstateerde betonschade bij de vijf viaducten, heeft geleid tot twijfels of het verantwoord is om met 120 km/u over de betreffende viaducten te blijven rijden. Gelet op de aanwezigheid van deze twijfels heeft Infraspeed besloten om een tijdelijke snelheidsbeperking van 80 km/u op te leggen.”

Voor de goede orde: er zijn tien viaducten op het traject waarbij dezelfde soort problemen zijn vastgesteld. “Bij alle tien de viaducten ligt het aan het ontwerp” aldus De Graaf. “Bij het viaduct aan de Zuidweg te Rijpwetering speelt daarnaast mee dat er sprake is van grondverplaatsingen.”

Hollandse Meren en Rijkswaterstaat

Vanzelfsprekend hoopt ProRail de problemen met de viaducten zo snel mogelijk te hebben opgelost. Het is evenwel geen sinecure. De kans is groot dat er regelmatige en/of langdurige buitendienststellingen gaan worden ingepland omdat de viaducten mogelijk geheel ontmanteld moeten worden. ProRail wenst daar echter niet op vooruit te lopen. “We zijn druk bezig met de engineering van de viaducten. We hopen snel met een volledig plan te komen, maar het ligt niet in de lijn der verwachtingen dat we vóór 2026 deze problematiek hebben opgelost.”

Overigens is ProRail niet de beheerder van de HSL-Zuid. Dat is het bedrijf Infraspeed. Officieel klinkt dat zo, volgens het bedrijf zelf: “Infraspeed Maintenance BV (IMBV) is de assetmanager en onderhoudsmanager van de railinfrastructuur van de HSL-Zuid. De infrastructuur van de HSL-Zuid is verdeeld in twee secties, de Noordtak van Hoofddorp tot Rotterdam-Noord, en de Zuidtak van Barendrecht tot de Belgische grens. Infraspeed heeft een back-to-back contract met Infraspeed BV voor het uitvoeren van vervangingen en onderhoud van haar assets en het implementeren van nieuwbouw of uitbreidingen op de HSL-Zuid.”

Infraspeed heeft twee aandeelhouders, BAM Infra Rail en Siemens Mobility. “Het onderhoudscontract loopt van 2006 met de ingebruikname van de HSL-Zuid tot 2031 met de hand-over van de assets aan de Nederlandse Staat”, stelt het bedrijf. “Infraspeed staat in haar dagelijkse operaties in nauw overleg met ProRail CMT (Contract Management Team), dat namens de Nederlandse Staat het contract beheert.”

Het contract dat Infraspeed Maintenance heeft met de Nederlandse Staat eist een zeer hoge veiligheid voor de treinreiziger. “De treinreiziger moet er op kunnen vertrouwen dat hij met snelheden tot 300 km/h veilig naar zijn bestemming komt”, zo stelt Infraspeed op zijn website. “Onze objecten zijn het spoor, de tunnels, bruggen en viaducten. Daarnaast ook de elektrische installaties van de treinbeveiliging, tunnel technische installaties, 25 kV voedingsstations en bovenleiding. Tenslotte onderhouden we de gebouwen, hekken, maaien het gras en baggeren we de sloten uit. De HSL-Zuid is voorzien het moderne treinbeveiligingssysteem ERTMS Level 1 en Level 2.”

Met de onderzoeken naar de scheuren en het herstel van de viaducten en mogelijk een deel van het traject – waar het is verschoven – zijn natuurlijk de nodige kosten gemoeid. Wie die voor zijn rekening gaat nemen, is nog onduidelijk. “We zijn in overleg met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over hoe we omgaan met de kosten die volgen uit de problemen met het viaduct”, zo stelde een woordvoerder van ProRail in januari 2023.

Lees ook:

• Snelheid op aantal plekken HSL-Zuid verder omlaag
• ProRail heeft plannen om de HSL-Zuid in 2025 te verstevigen
• NS past toch dienstregeling aan vanwege snelheidsbeperkingen HSL
• Toch minder treinen op HSL door snelheidsbeperking én ICNG-problematiek
• ‘Drijvende A4 mogelijk medeoorzaak HSL-problematiek’
• ProRail: ‘Op zijn vroegst pas eind 2025 weer 300 km/u op HSL bij Rijpwetering’
• ‘Verkeerd geslagen heipalen oorzaak problemen HSL-Zuid’
• Verdere snelheidsbeperkingen op HSL tussen Amsterdam
• HSL bij Rijpwetering acht centimeter opgeschoven
• Constructiefouten in liefst 10 viaducten op HSL-tracé